De grote providers, Twitter, Facebook, Instagram en Snapchat, hebben deze week een einde gemaakt aan de sociale media accounts van D. Trump. “In het belang van de publieke veiligheid” en om verdere escalatie en geweld te voorkomen. Daarmee verliezen deze providers een flinke som aan inkomsten.
Youtube verbiedt Trump slechts om nieuwe uploads te plaatsen; de vele oude video’s blijven staan. En zo beperkt Google de financiële schade. Want de advertenties die de miljoenen bezoekers vooraf en midden in de video’s moeten zien, blijven voor inkomsten zorgen, net als de verkoop van de data die deze bezoeken genereren.
Reclame-inkomsten en verkoop van privédata
Het is zeer zorgwekkend dat deze providers met deze stap ‘de facto’ de rol hebben overgenomen van de kritische redactiekantoren die van oorsprong bepaalden wat er in de traditionele, met abonnementsgeld betaalde media komt te staan. Omdat deze providers een gevaarlijk redactiestatuut hebben.
“Publieke veiligheid” is een belangrijk frame dat deze nieuwe curatoren ons voorhouden als redactioneel uitgangspunt. Om maar niet te hoeven verklaren dat het hen eigenlijk alleen maar om de reclame-inkomsten en de verkoop van privégegevens gaat, de kern van hun bedrijfsmodel.
Steeds spectaculairder
Zolang het nog door de beugel kon, trokken deze grote providers profijt van ‘all the president’s men’. Met een zeer gerichte selectie van berichten maakten zij dat hun gebruikers – elk in hun eigen bubble – steeds hetzelfde, steeds spectulairder te zien kregen. Of het nu waar was of niet.
Ondertussen borrelde de ketel met alternatieve feiten en eendimensionale waarheden op het vuur van de radicale politieke overtuigingen. En zo werd er een soep gekookt die vaak nog heter was dan die werd opgediend. Een verslavende soep, met geweldadig gedrag en tunnelvisie als uitwerking.
Ali Baba de rover
Ondertussen toont China ons een ander gevaar van de handel in privégegevens. Het Chinese systeem van ‘social credits’ wordt immers gevoed met deze vrijwillig verstrekte data. De Chinese multimiljonair Jack Ma, eigenaar van de online webshop en bank Ali Baba, is al enige tijd van de radar verdwenen.
Zijn bedrijf, en vooral diens immense hoeveelheid klantgegevens, is nu in onderzoek bij de Chinese overheid. Een totalitaire overheid als eigenaar van de gegevens die we – nu nog – vrijwillig afstaan in ruil voor gratis gebruik van online diensten, is een toekomstschrikbeeld van formaat.
Wat te doen?
Kunnen we nog terug naar de tijd waarin we met geld in plaats van met privégegevens en consumptie van reclametijd betaalden voor onze informatie en diensten? Ik pleit ervoor. Omdat we niet willen dat commerciële providers bepalen wat wij lezen en kijken, noch dat een totalitaire overheid bepaalt hoe wij moeten handelen.
Dat betekent dat we onze regeringen moeten vragen kritisch om te gaan met de grote providers. Zij moeten de privileges van Apple, Google en Facebook c.s. vernietigen en meer toezicht op hen uitoefenen. Maar ook een herziening van de aanpak van de intermediairs hoort daarbij. Reclame- en pr-bureaus die gebruikmaken van subtiele modellen en big data om succesvolle ‘klantreizen’ en ‘online funnels’ te verzorgen, zouden zich achter de oren moeten krabben bij het zien van de actuele gevolgen van deze aanpak die meer en meer blijkt te falen op ethische gronden.