Onze overheid, ja toch?

Nieuwjaarsoverdenking

Marc Chavannes schrijft op 21 december 2018 in de Correspondent in het verhelderende artikel “Wat Brexit me leerde” dat “de gemeenschappelijke malaise die de gele hesjes, de Brexit- en Trump-stemmers en veel andere onvrede-uitingen met elkaar verbindt in westerse democratische landen, [voort]komt […] uit grondige teleurstelling over wat hun regeringen doen om hen te beschermen.”

Aandeelhouderswaarde

Chavannes haalt David Leonhardt aan die in de New York Times schrijft dat het kapitalisme is ontspoord: in de bloei na de oorlog streefden bedrijven naar banen en welvaart voor iedereen; inmiddels betreft dat streven nu alleen de aandeelhouders.

Chavannes: “De evenwichtige omgang tussen bedrijven en werknemers, onder leiding van een op het algemeen belang sturende overheid, is steeds meer naar de achtergrond geraakt.” Bas van Bavel merkte het ook op in zijn boek “De onzichtbare hand”: de marktwerking maakt meer kapot dan goed en we lopen rechtstreeks een diepe crisis tegemoet – dat heeft de geschiedenis die Van Bavel onderzocht geleerd – als we zo doorgaan.

Burger of klant

Zowel Chavannes als Van Bavel betreuren het ontbreken van een maatschappelijk middenveld van actieve burgers, die zich in coƶperatieve verenigingen hard maken voor wonen, zorg, cultuur, maar ook voor financiĆ«n – taken die de overheid nu belegt bij de markt. De burger nu is klant bij een overheid die zich als bedrijf opstelt… Herstel van deze instituties ziet Van Bavel als een – lastig haalbare – mogelijkheid om deze ontwikkeling te keren.

Herman Tjeenk Willink stelt in zijn boek “Groter denken, kleiner doen” dat de burgers – consumerende klanten – worden gewantrouwd. Ze moeten bewijzen dat ze geen misbruik van voorzieningen maken en worden met uiteenlopende Orwelliaanse middelen gecontroleerd en waar nodig beboet.

Democratie is defect

De top van het bedrijfsleven bij wie de maatschappelijke taken belegd zijn, leeft in een eigen uitzonderlijke werkelijkheid met dito beloning, los van de geleverde prestaties en het risico. Chavannes: “Die arrogantie vernietigt meer goodwill bij werknemers en burgers dan ze met hun talent ooit kunnen goedmaken.”

Waar aandeelhouderswaarde regeert, gaat de democratie kapot: burgers verliezen “het gevoel dat zij invloed kunnen uitoefenen op hun leven en de wereld om hun heen”. En dat zorgt voor woede, frustratie en de behoefte om schuldigen aan te wijzen, waar saamhorigheid, openheid en samenwerking nodig zijn.

Onze kinderen, onze gasten

Zeker omdat wij niet alleen voor onze kinderen moeten zorgen, maar ook nog de gasten gaan verzorgen uit delen van de wereld waar het minder gaat dan bij ons. Lees maar eens wat het personage Patelski vertelt op bladzijde 227 tot 231 van Ilja Leonard Pfeijffers fenomenale “Grand-Hotel Europa” over de cultuur als levenskrachtige mengdrank.

Lees het artikel van Chavannes hier https://decorrespondent.nl/9035/wat-brexit-me-leerde-onbeteugeld-kapitalisme-bedreigt-de-democratie-niet-alleen-in-het-verenigd-koninkrijk/1260882587250-1b506321
en lees hier meer over De Onzichtbare Hand https://www.rijkwillemse.nl/blog/de-onzichtbare-hand-van-de-markt/.