Niet te verifiëren verificatie

In zijn essay over Logical Positivism, in (Russell, 1956), stelt Bertrand Russell: “Een filosoof is een logisch-positivist als hij van mening is […] dat vragen over de feiten alleen kunnen worden beantwoord door empirische methoden, en dat vragen die kunnen worden beantwoord zonder een beroep te doen op de ervaring ofwel wiskundig ofwel taalkundig zijn.”

Hij stelt verder dat sommige moderne empiristen de relatie tussen kennis en ervaring verkeerd opvatten. Dit komt door twee fouten: ten eerste een inadequate analyse van het concept ‘ervaring’ (experience), en ten tweede door stellingen in de vorm van ‘iets heeft deze eigenschap’.

Verificatie wordt volgens Russell vaak veel te losjes gedefinieerd. Het is heel gebruikelijk om te zeggen dat een algemene stelling geverifieerd is wanneer alle gevolgen ervan die men kon toetsen, waar zijn bevonden. Er wordt dan altijd – onterecht – van uitgegaan dat waarschijnlijk ook de niet-getoetste gevolgen van die stelling waar zijn.

De enige strikte betekenis van verificatie volgens Russell is de volgende: een stelling die een eindig aantal toekomstige gebeurtenissen claimt, is geverifieerd wanneer al deze gebeurtenissen hebben plaatsgevonden en op enig moment door iemand worden waargenomen of herinnerd.

Het punt waar Russell zich zorgen over maakt, is de theorie dat twee stellingen waarvan de geverifieerde gevolgen identiek zijn, dezelfde betekenis hebben. Want dat kunnen we pas vaststellen als de laatste mens omkomt. We kunnen niet weten of een stelling verifieerbaar is, aangezien dit kennis van een oneindig lange toekomst zou inhouden.

Dat een stelling verifieerbaar is, is in feite een stelling die op zichzelf niet verifieerbaar is.

Dit komt doordat de bewering dat alle toekomstige gevolgen van een algemene stelling waar zijn, een stelling is waarvan de voorbeelden niet kunnen worden opgesomd. Dus geen enkele algemene stelling kan worden gebaseerd op puur empirisch bewijs.

We moeten het dus vooral doen met onze denkkracht, terwijl we de ervaring de bescheiden rol moeten geven die deze verdient.

Russell, B., 1956. Logic and Knowledge, Essays 1901-1950. George Allen & Unwin Ltd.