“‘Op 5 mei herdenken we 75 jaar vrijheid,’ is op de poster te lezen, met daarbij de jaartallen ‘1945-2020′. Bij het laatste jaartal staat een overlijdenskruisje. Onder meer Forum voor Democratie en organisaties als Viruswaarheid en Nederland in Verzet staan als ondertekenaars op de poster.” (Het Parool, 3 mei 2021)
Eigen partijleden noemen de poster “pijnlijk”, “niet smaakvol” en “stom”, maar nemen er niet echt stelling tegen. Andere politici reageren verontwaardigd. T.B. schrijft op 7 mei 2021 een apologie op de website van zijn partij: “Waarom ik volledig achter onze poster blijf staan”.
Die verdediging verdient onze aandacht – al zou het zien van de medeondertekenaars van de poster voldoende moeten zijn – voornamelijk omdat ze gebruikmaakt van de drogreden van de stropop, het “strawman-argument”.
Voor allen die zindelijke oordelen willen kunnen onderscheiden van ongeldige, hier een korte analyse van deze falende argumentatie.
De Strawman in drie stappen
- A uit zijn standpunt.
- B geeft een vervormde versie van dat standpunt (de stropop) en doet alsof er geen verschil is tussen de twee versies.
- Dan valt B de vervormde versie van het standpunt aan en doet alsof dit het oorspronkelijke argument van persoon A ongeldig maakt.
Laten we met die stappen in het achterhoofd de verdediging van T.B. analyseren.
Velen stellen dat de poster verwerpelijk is: “Een dieptepunt, alweer” (Sigrid Kaag), “Walgelijk en fouter dan fout” (Lilianne Ploumen), “Walgelijk” (Lilian Marijnissen, “Wat een smeerlappen”, (Peter Kwint), “Niet te geloven” (Gert-Jan Segers), “Geen enkel historisch besef” (Sonny Spek), “Heel, heel fout” (Dilan Yesilgöz), “Armoedige brutaliteit” (Lodewijk Asscher), “Smerig, triest, gevaarlijk” (Paul van Meenen).
T.B. geeft in zijn stukje een keer op keer vervormde versie van het standpunt van zijn opponenten (tussen dubbele aanhalingstekens de woorden van B., de vertekening tussen haakjes):
- “[…] maar in plaats van het woordje ‘viering’ stond er ditmaal ‘herdenking'”
(vertekening 1: op de oorspronkelijke poster staat het woordje “viering” niet)
- “Wat ik zag als een vanzelfsprekende, volstrekt logische stellingname – geheel in lijn met onze overtuigingen en campagne – werd opgedist als een nationale obsessie met navenante lynchpartij.”
(Vertekening 2: de verontwaardiging over de suggestie dat de slachtoffers van de holocaust te vergelijken zouden zijn met de slachtoffers van de coronamaatregelen, wordt weggezet als een obsessie en een lynchpartij.)
- “Zulke ‘ophef’ hoeft niet altijd eng of slecht te zijn – het biedt ook een kans om te begrijpen hoe de samenleving werkelijk in elkaar steekt. Zoals het een psycholoog ook een kans biedt wanneer zijn patiënt ineens overstuur raakt…omdat je dan de gelegenheid hebt om tot wérkelijk inzicht te komen.”
(Vertekening 3: de tegenstanders van deze uiting worden nu als patiënten geportretteerd die hulp nodig zouden hebben.)
- “Geen mens zou, denk ik, in ernst kunnen volhouden dat dit ingetogen plaatje […] een grove of botte provocatie zou zijn: een indirect pleidooi voor massamoord, een verhulde steunbetuiging aan Hitler.”
(Vertekening 4: de tegenstanders zouden T.B. c.s. beschuldigen van steun voor massamoord, fascisme en Hitler.)
- “Het ging over 5 mei, niet over 4 mei. Het zei niets over de Tweede Wereldoorlog, niets over fascisme, Von Paulus en het beleg van Moskou, concentratiekampen, NSB-ers, Hiroshima, Dresden…het ging over de vrijheid die we zo ontzettend graag weer zouden willen vieren. Juist omdat we weten dat ervoor gestreden is.”
(Zie vertekening 4.)
- “Dus waarom dan toch die ophef? Is het misschien omdat het de eerste keer zou zijn dat de herdenking van 4 mei of de viering van 5 mei in hedendaags of actueel perspectief werd geplaatst?”
(Vertekening 5: T.B. speelt hier de vermoorde onschuld en legt het comite een argument in de mond dat zij niet gebruikten.)
De bekende melodie
Na deze ‘strawmannen’ gaat T.B. in zijn apologie voort met de riedel die we al kennen: “Dus waarom werd de gevestigde macht nou zo boos? Er blijft maar één verklaring over: de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, de interpretatie ervan, de “lessen” die we ervan zouden moeten leren: het is in bezit genomen door de heersende groep. De machthebbers schrijven en interpreteren de geschiedenis. Zij bepalen de moraal, zij claimen eigenaarschap van wat “goed” en wat “kwaad” zou zijn – wie er even over nadenkt ziet hoe evident het is. De macht wil de moraal kunnen bepalen.”
En hij sluit af met de les die hij ons voorhoudt: “dat we onze vrijheden moeten beschermen en verdedigen. […] nooit meer lockdown! Nooit meer politie met knuppels die demonstranten in elkaar rost. Nooit meer avondklok! Vrijheid!”
Stijlfiguren en drogredenen
Deze stropop heeft haar vertekenende schaduw geworpen over de akker van onze politiek. Ze heeft heel wat vogels verschrikt, ook de nuttige soorten. Het is de hoop dat velen – onze kinderen incluis – deze stropop en vergelijkbare stijlfiguren en drogredenen met gemak zullen herkennen en onschadelijk zullen maken.
Voor nog meer drogredenen, kijk hier https://www.rijkwillemse.nl/publicaties/drogredenen/. En voor een verhelderende analyse van de populistische aanpak, lees hier mijn samenvatting van het boek van Jan-Werner Müller over dit onderwerp https://www.rijkwillemse.nl/downloads/Furcht_und_Freiheit-23-09-2020.pdf.