De stemming bederven

Wat moeten we nu doen? Tot voor enige tijd hadden we specialisten, met diepgaande kennis van hun expertise en de opdracht om die kennis voortdurend uit te breiden, zonodig aan te passen aan nieuwe inzichten en deze uit te dragen op een toegankelijke manier. Zij leverden de op dat moment cruciale en bewezen inzichten als bouwstenen voor weloverwogen besluiten en beleid.

Het bestuur delegeren

Omdat niet iedereen de tijd heeft om zich diepgaand als expert te verdiepen in de vraagstukken die komen kijken bij het besturen van een land, krijgen de inwoners van sommige landen de kans om experts te kiezen die hen vertegenwoordigen. Via verkiezingen delegeren zij dat bestuur dan aan mensen die zij vertrouwen en die de tijd en de kennis hebben die nodig zijn voor deze taak.

Zoals iemand met een kapotte auto, een gebroken been of de aankoop van een huis een automonteur, een arts of een notaris inschakelt, zo schakelen wij volksvertegenwoordigers in met kennis van onderwerpen die wij belangrijk vinden. Via verkiezingen geven wij hun vertrouwen en mandaat over de besluiten die we zelf niet kunnen nemen vanwege gebrek aan tijd en expertise.

Het vertrouwen waard?

Omdat onze vertegenwoordigers moeten bewijzen dat zij ook werkelijk die zaken behartigen die wij belangrijk vinden, kunnen wij onze stem na enkele jaren opnieuw uitbrengen. Onze tevredenheid over de wijze waarop de aangewezen vertegenwoordigers zich van hun taak kwijten, uit zich in voorzetting of beëindiging van onze steun aan hen. Dat houdt ze scherp en onderzoekend.

De inzichten, kennis en besluiten van deze vertegenwoordigers, zijn niet altijd in overeenstemming met onze verwachtingen en aangenaam. Dat komt door het verschil in inzicht, kennis en ervaring tussen de leek en de gemandateerde experts. Maar ook door onvervulde verwachtingen en omdat besluiten voor het algemene belang nu eenmaal niet voor iedereen pijnloos kunnen zijn.

De ontevredenen

Die pijn en onvervulde verwachtingen kunnen leiden tot de behoefte om de gemandateerde experts tussentijds de nieren te proeven. Een onfortuinlijke methode daarvoor is de volksraadpleging over individuele kwesties. Onfortuinlijk, omdat een referendum een rondweg is, langs de kern van de zaak en de gemandateerde experts, naar een intuïtief, vaak emotioneel besluit. Een rondweg ook langs visie, direct naar incidentmanagement.

Daarom is een referendum als een luidruchtige chagrijn op een groepsweekeindje.