De volksmenner ziet de werkelijkheid als tegenstander en creëert een eigen werkelijkheid waarin alles is toegestaan. Of het nu een complotdenker betreft of de president van Amerika, de woorden van een volksmenner wijzen over het algemeen niet naar 'onze' werkelijkheid.

Hun uitspraken zijn merendeels inconsistent, niet gestoeld op feiten en niet controleerbaar. Hoe werkt dat?

Een eigen werkelijkheid

Wie zich wil verzoenen met de werkelijkheid probeert haar te begrijpen en probeert de wetten van de natuur te doorgronden. Wie zich slachtoffer voelt van de werkelijkheid, of wie haar niet kan beheersen, maakt een eigen werkelijkheid die wel te begrijpen of te beheersen is, met een geheel eigen taal.

In zo'n 'eigen' werkelijkheid voldoen de gewone taal en de gewone betekenissen niet. Want in de gewone wereld vergelijken we de uitspraken over de wereld met de wereld die we samen delen, controleren we deze uitspraken en kennen we aan die uitspraken op grond daarvan een betekenis toe.

Onderling roerend eens

Hoe groter het onbegrip is dat de volksmenner en zijn publiek van de gewone wereld hebben, hoe eigenzinniger de taal en het wereldbeeld die zij hanteren. Zij zijn het in hun eigen wereld onderling roerend eens, maar kunnen de afstemming met de feiten maar lastig vinden.

Als je in zo'n parallelle wereld stapt, kun je de taal die daar gesproken wordt alleen begrijpen als je de heel bijzondere taal en betekenisleer van die wereld aanleert. Als je bij de controle van uitspraken kijkt naar een heel andere wereld dan de onze.

Spraakverwarring

De discussie met leden van deze alternatieve werelden ontaardt altijd in een spraakverwarring. Dit gesprek is zinloos zolang er niet dezelfde taal wordt gesproken en zolang er geen gedeelde wereld is met bijbehorende natuurwetten.

Oplossing?

De uitweg uit deze spraakverwarring ligt enerzijds in gedegen onderwijs in de vaardigheid om consistente, controleerbare en herhaalbare uitspraken te doen. Maar, anderzijds ligt die in de maatschappelijke voorwaarden voor het leven zonder angst, in een werkelijkheid die niet jouw tegenstander is.

Meer lezen?

Kijk bijvoorbeeld naar Het probleem met de ontkenning, of naar Radicalisering en blikvernauwing.