Beleidsnota’s hebben vaak de neiging om definitief over te komen. Dat is een probleem als het noodzakelijk is om ruimte te laten voor aanvulling of heroverweging door partners die ook meewerken aan de formulering van het beleid. Dat wordt vaak veroorzaakt door het format van de beleidsnota. Daarin lijken zaken vaster te liggen dan soms gewenst, hoe groot er ook ‘concept’ op elke pagina staat. Is objectgeoriënteerd schrijven een uitweg?

Bij objectgeoriënteerd programmeren – de inspiratie voor de voorliggende aanpak – staan de gegevens centraal, de objecten. Dit in plaats van het algoritme, dat daarvóór centraal stond bij computerprogrammeurs, de stappen die het programma moet zetten. Elk object wordt nu door de programmeur gedefinieerd, inclusief de acties die het programma ermee kan ondernemen, en de hiërarchie waarin de objecten ten opzichte van elkaar staan.

Denk bijvoorbeeld aan een object als een tekstbestand dat opgebouwd is uit objecten als tekstsymbolen en afbeeldingen, en de bijbehorende acties om deze objecten te manipuleren zoals lezen, schrijven en vervangen van symbolen of afbeeldingen. Kijk hier (klik op de afbeelding) naar een voorbeeld van een eenvoudige objectgeoriënteerde structuur.

De kracht van objectgeoriënteerd programmeren zit hem in de modulariteit en de overerving van eigenschappen van objecten. Hierdoor worden programmeerfouten eerder voorkomen, is de programmacode gemakkelijk en efficiënt te onderhouden en te (her)gebruiken, en kunnen wijzigingen en aanvullingen consistent en gemakkelijk doorgevoerd worden. Bij een zorgvuldige definitie van de objecten, lijkt hun gezamenlijke 'gedrag' (de algoritmes) als vanzelf te volgen, zoals ook de vogels van een zwerm met hun eigen regels voor afstandhouden et cetera het gedrag van de zwerm als geheel bepalen.

Bij het objectgeoriënteerd schrijven van beleidsdocumenten staan de objecten van het beleid centraal, de beleidsthema’s. In plaats van de centrale rol die de beleidsnota kreeg, komen nu de onderdelen van het beleid eerst in beeld, inclusief hun onderlinge samenhang. (Klik op de afbeelding.)

Met name wanneer het beleid afhankelijk is van meerdere, samenwerkende partners zorgt deze aanpak voor de nodige ruimte voor inbreng en voor gedeeld eigenaarschap. Het wordt snel duidelijk wie waarvoor verantwoordelijkheid wil nemen en waar nog inbreng van potentiële partners nodig is. Tegelijkertijd wordt cruciale informatie over bijvoorbeeld wet- en regelgeving of over trends rond een beleidsthema duidelijk vastgelegd, en consistent gedeeld over alle beleidsobjecten die het betreft.

De objectgeoriënteerde aanpak van beleid leent zich bij uitstek voor een digitaal platform, waartoe alle betrokkenen toegang hebben. Een zorgvuldig uitgekiende redactionele structuur, met ‘schrijfrechten’ voor sleutelfiguren bij alle samenwerkende partners zorgt dan niet alleen voor een goedgevulde beleidsagenda, maar ook voor draagvlak en commitment bij alle betrokkenen. Iets wat bij het instrument van de beleidsnota veelal moeilijker tot stand komt.

Zie ook ‘Tekst als testbeeld voor beleid’.